ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ

Λαϊκισμός, Δημοκρατία, Αριστερά: η πρόκληση της μεθόδου (Αθήνα: Τόπος, 2021). Το βιβλίο στο Facebook και στην ιστοσελίδα του Εργαστηρίου Συγκρουσιακής Πολιτικής. 

«Οι έννοιες», έγραψε ο νομπελίστας φυσικός George Thomson, είναι «ιδέες που ονοματίζονται· καθορίζουν τα ερωτήματα που θέτουμε και τις απαντήσεις που παίρνουμε». Οι μελετητές δημιουργούν λέξεις (εννοιολογούν) για να μας πουν τι «βλέπουν» στην πραγματικότητα, να στρέψουν την προσοχή μας σε ό,τι θεωρούν ενδιαφέρον και κρίσιμο. Είτε όμως το συνειδητοποιούν είτε όχι, αυτό απηχεί τις αξίες τους, τις κανονιστικές και ιδεολογικές τους προδιαθέσεις και πεποιθήσεις. Τις αξίες αυτές πρέπει να τις γνωρίζουμε και να τις αποτιμούμε, όμως αυτό για το οποίο τους κρίνουμε είναι τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου τους: το αν και κατά πόσον ο τρόπος με τον οποίο θέτουν και πραγματεύονται τα ερωτήματα προωθεί και διευρύνει τους γνωστικούς μας ορίζοντες ή ‒αντίθετα‒ τους συρρικνώνει. Με βασικό όπλο αρχές της κλασικής μεθοδολογίας, το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αντιμετωπίσει την παρατεταμένη γνωστική δυστοκία που παρατηρείται σε τρείς κομβικές περιοχές της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης: στην τρέχουσα βιομηχανία των «λαϊκιστικών σπουδών», στους τρόπους με τον οποίους προσεγγίζονται τα προβλήματα της δημοκρατικής λειτουργίας, και στις ερμηνείες που προκρίνονται για να εξηγηθεί η αποτυχία των νέων αριστερών κομμάτων να αντισταθούν στην κατίσχυση του δόγματος ΤΙΝΑ. Υποστηρίζεται πως ενώ οι κυρίαρχες προσεγγίσεις λειτουργούν ως πρώτης τάξεως ιμάντες μεταβίβασης και διάχυσης των δυο βασικών αξιακών κινήτρων που τις συνέχουν (είτε της νεοσυντηρητικής υπεράσπισης της μεταδημοκρατίας είτε της προβολής του νέου ρεφορμισμού ως της μόνης δυνατής απάντησης στην ολοένα εντεινόμενη συστημική κρίση), εκβάλλουν εντούτοις σε μια κοινωνική επιστήμη με αποκαρδιωτικά ερευνητικά αποτελέσματα. Το πρώτο μέρος του βιβλίου αναδεικνύει και καυτηριάζει τα πολλαπλά ερευνητικά αδιέξοδα των κυρίαρχων εννοιολογήσεων του «λαϊκισμού», και εισηγείται την άποψη πως ο όρος είναι χρήσιμο να ονοματίζει τη σημασία «ψευδείς επικλήσεις του λαϊκού». Το δεύτερο μέρος αξιοποιεί την εμπειρία ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να αναδείξει τη σημασία των περιεχομένων πολιτικής στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την κρίση των κομμάτων. Στο πλαίσιο αυτό κατατίθενται επίσης επιχειρησιακά προσανατολισμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος της γραφειοκρατικοποίησης, καθώς και προβληματισμοί αναφορικά με την πρόκληση της δημοκρατικής επέκτασης και εμβάθυνσης.

Το κόκκινο νήμα μιας δεκαετίας: αναλύσεις και κείμενα στα χρόνια της κρίσης, Αθήνα: Τόπος, 2017

Γραμμένα κατά τη διάρκεια της τελευταίας, ιδιαίτερα πυκνής δεκαετίας, ως άρθρα στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο και ως δημόσιες τοποθετήσεις-εισηγήσεις σε πολιτικές εκδηλώσεις και συνεντεύξεις, τα κείμενα του τόμου αυτού συνυφαίνουν ακαδημαϊκή και πολιτική γραφή προκειμένου να αναδείξουν μείζονα ζητήματα της περιόδου. Ο πολυπρισματικός τους χαρακτήρας αντανακλά και αναδεικνύει τις πολλαπλές ‒πολιτικές, οικονομικές και πολιτισμικές‒ εκφάνσεις της κρίσης, με απώτερο στόχο τη διακρίβωση του «κόκκινου νήματος» που τις διατρέχει. Οργανωμένα σε τρεις μεγάλες θεματικές ενότητες (Θεωρία, Ιστορία, Πολιτική) και σειρά αντίστοιχων υποενοτήτων, και διατηρώντας αυτούσια την μορφή της αρχικής τους δημοσιοποίησης, τα κείμενα αναμετρώνται αποφασιστικά με τη μεγάλη δοκιμασία του χρόνου. Στο βαθμό που οι επισημάνσεις, η κριτική και οι παραινέσεις τους υπήρξαν, τη στιγμή της υποβολής τους, καίριες, έχει σημασία να τονιστούν οι μεθοδολογικές και πολιτικές τους προϋποθέσεις. Δεσπόζουσα είναι στο πλαίσιο αυτό η διαχρονικά τεράστια σημασία της πολιτικής ‒όχι ως απλής αντανάκλασης των κοινωνικών συνθηκών αλλά, κυρίως, ως δημιουργού τους. Συνδιαλεγόμενα με τη σύγχρονη θεωρία της δημοκρατίας και το εξόχως δυναμικό πεδίο της Συγκρουσιακής Πολιτικής, τα κείμενα υπογραμμίζουν επίσης ότι η ενεργοποίηση του Δήμου ιστορικά υπήρξε ο κύριος δημοκρατικός καταλύτης και σήμερα αποτελεί βασικό όρο για την αντιμετώπιση της κρίσης. Τονίζεται όμως και ο παράγοντας που το δραματικό πολιτικό έλλειμμα της τελευταίας περιόδου επανέφερε https://youtu.be/Cf_86sRs6Tkεπιτακτικά στο προσκήνιο: ότι διέξοδος από το τρέχον κρισιακό αδιέξοδο δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ούτε εντός του καπιταλιστικού συστήματος, ούτε εντός του εθνικού κράτους. Έναν αιώνα μετά την Οκτωβριανή επανάσταση το δίλημμα Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ. (Περισσότερα)

Στις διαδρομές της Ιστοριογραφίας: κριτική επισκόπηση από το πρίσμα της κοινωνικής επιστήμης, Αθήνα: Θεμέλιο - Ιστορική Βιβλιοθήκη, 2014

Το βιβλίο αυτό αναδεικνύει και πραγματεύεται το μείζον θέμα της ιστοριογραφίας: του τρόπου και των γνωστικών προϋποθέσεων που έχει η συγγραφή της ιστορίας. Η προσέγγιση γίνεται από μια οπτική κοινωνικών επιστημών –με σημείο εκκίνησης τη διαπίστωση ότι οι μεθοδολογικές μέριμνες των τελευταίων έχουν πολλά να συνεισφέρουν στην διευκρίνιση (και ενδεχομένως επίλυση) προβλημάτων που ανέκυψαν την επαύριο της μεταμοντέρνας «γλωσσολογικής στροφής», όταν αμφισβητήθηκε η δυνατότητά μας να αφηγούμαστε με επάρκεια το παρελθόν, και ο ιστορικός κλάδος έτεινε να προσληφθεί ως μια απλή υπο-περιοχή της λογοτεχνίας. Συνδιαλεγόμενο με πρόσφατα σημαντικά έργα (προπαντός το Για την υπεράσπιση της ιστορίας του Richard J. Evans και το Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία του Αντώνη Λιάκου), το βιβλίο ανασκευάζει αυτόν το μεταμοντέρνο σχετικισμό, χωρίς όμως και να υιοθετεί τον γεγονοτολογικό θετικισμό: την άποψη περί της μιας και μόνης «ιστορικής αλήθειας» στην οποία μπορούμε να φτάσουμε εξετάζοντας απλώς τις πηγές.Το βιβλίο περιλαμβάνει κεφάλαια για την πορεία του ιστορικού κλάδου μέσα στο χρόνο· τη σχέση επιστήμης και ανθρωπιστικών σπουδών· τη σχέση που διέπει γεγονότα, συμβάντα και ερμηνείες· το ακανθώδες ζήτημα της αιτιώδους επεξήγησης και του πάντοτε κομβικού ρόλου που διαδραματίζει ο Λόγος του ιστορούντος υποκειμένου· το πρόβλημα των «μεγάλων αφηγήσεων» και της στενής –συμπληρωματικής- σχέσης ανάμεσα στο μακρο- και το μικρο-επίπεδο· την δύσκολη σχέση ιστορίας και εξουσίας· καθώς και την –σε τελική ανάλυση- καθοριστική σημασία της πραγματικότητας. (Περισσότερα)

Η δημοκρατική λειτουργία σε καμπή. Προκλήσεις και απειλέςστον πρώιμο 21ο αιώνα (επιμέλεια), Αθήνα: Νήσος, 2014

Στην Ευρώπη, και όχι μόνο, οι συζητήσεις για το περιεχόμενο και τα ακριβή χαρακτηριστικά της δημοκρατίας έρχονται και πάλι επιτακτικά στο προσκήνιο. Τούτη τη φορά, όμως, όχι ως πανηγυρισμοί για την επέλευση ενός νέου «κύματος εκδημοκρατισμού», αλλά για λόγους ανησυχητικά αντίστροφους, την αποψίλωση της δημοκρατικής λειτουργίας από ζωτικά χαρακτηριστικά της: αποδυνάμωση και οργανωτική υποχώρηση των κομμάτων, αποστασιοποίηση των ψηφοφόρων από τεκταινόμενα στην κεντρική πολιτική σκηνή, ταυτόχρονα κυνισμό και διαφθορά. Την ίδια ώρα, το «ευρωπαϊκό μοντέλο» όχι μόνο δεν θεραπεύει το πρόβλημα, αλλά αντίθετα φαίνεται να το επιτείνει: ελλείμματα αντιπροσωπευτικότητας και λογοδοσίας, ανάδυση αδιαφανών και ανεξέλεγκτων δομών, θεσμοί κατ’ επίφασιν, που εν τέλει καταλήγουν να μην είναι παρά διακοσμητικοί. Ακριβώς λόγω του εύρους και της πιεστικής υφής των προβλημάτων, η αναζήτηση εναλλακτικών «μοντέλων δημοκρατίας», ως θεωρητικός προβληματισμός αλλά και ως πρακτικό πολιτικό εγχείρημα, βρίσκεται σε έξαρση. Αν η δημοκρατία αντιμετωπίζει πρόβλημα στις επίσημες-θεσμικές εκφορές της, τι γίνεται με τη δημοκρατία «από τα κάτω»;  Τα ερωτήματα αυτά εξετάζονται διεξοδικά στον παρόντα συλλογικό τόμο,προϊόν των εργασιών του Η’ Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (ΕΕΠΕ), που έγινε στην Αθήνα το Μάιο του 2008. (Περισσότερα)